Vì sao người trẻ chủ quan khi thận suy giai đoạn đầu?

Theo TS.BS Ngô Thị Kim Oanh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM - Cơ sở 3, một trong những lý do khiến bệnh suy thận trở thành "sát thủ thầm lặng" chính là việc bệnh tiến triển rất âm thầm trong giai đoạn đầu, hầu như không có triệu chứng rõ ràng. Điều này đặc biệt nguy hiểm với người trẻ tuổi - nhóm vốn có sức khỏe tốt, ít đi khám định kỳ và thường chủ quan khi cơ thể có biểu hiện bất thường nhẹ.

Thực tế lâm sàng đã ghi nhận nhiều trường hợp người trẻ tuổi, không có bệnh lý nền rõ ràng, nhưng khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc kiểm tra chức năng thận lại phát hiện độ lọc cầu thận đã giảm dưới ngưỡng bình thường.

Bác sĩ Oanh lý giải thận có khả năng bù trừ rất cao. Cấu trúc mỗi quả thận gồm khoảng 1 triệu đơn vị lọc (nephron). Khi một số nephron bị tổn thương, các nephron còn lại sẽ tự động tăng cường hoạt động để bù lại phần chức năng đã mất. Vì vậy, ngay cả khi một người đã mất đi đến 30-40% chức năng thận, cơ thể vẫn có thể vận hành gần như bình thường mà không xuất hiện triệu chứng nào rõ rệt.

Điều này đồng nghĩa với việc, ở giai đoạn 1-2 của bệnh thận mạn tính, người bệnh có thể hoàn toàn không nhận thấy bất kỳ dấu hiệu gì, hoặc nếu có thì rất nhẹ, không đặc hiệu. Điển hình như mệt mỏi nhẹ khi làm việc; tiểu đêm một lần nhưng không để ý; sút cân thoáng qua, chán ăn không rõ nguyên nhân hoặc da sạm, môi khô, mất tập trung nhẹ.

Bệnh nhân chạy thận tại Bệnh viện Chợ Rẫy, TP HCM, tháng 3/2024. Ảnh: Phùng Tiên

Đối với người trẻ, những triệu chứng mờ nhạt trên dễ dàng bị xem nhẹ hoặc nhầm lẫn với các nguyên nhân khác như căng thẳng công việc, thiếu ngủ, rối loạn tiêu hóa hay do thời tiết. Thậm chí, khi mệt mỏi kéo dài, nhiều người trẻ sẽ chọn cách uống thêm cà phê, nước tăng lực hoặc thuốc bổ để "tăng năng lượng", mà không hề biết rằng đây chính là những tác nhân khiến thận bị tổn thương nặng nề hơn.

Mặt khác, nhiều bạn trẻ cho rằng "suy thận là bệnh của người già", nên không nghĩ rằng mình có thể mắc bệnh. Họ thường chỉ quan tâm đến các chỉ số sức khỏe "rõ ràng" như men gan, mỡ máu, đường huyết... mà bỏ qua việc đánh giá chức năng thận - vốn cần các xét nghiệm chuyên biệt như creatinin máu, eGFR (độ lọc cầu thận), hoặc xét nghiệm nước tiểu tìm protein niệu.

Thực tế, có nhiều trường hợp eGFR chỉ còn 60-70 mL/phút/1,73 m2 (giai đoạn 2 của suy thận), nhưng do vẫn trên ngưỡng "bình thường" (>60) nên dễ bị bỏ qua, đặc biệt nếu bác sĩ không so sánh với giá trị kỳ vọng theo tuổi (>90).

Không có xét nghiệm, không có triệu chứng, không có cảm giác đau - đó chính là lý do khiến suy thận dễ bị người trẻ chủ quan và chỉ được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn hơn. Đến lúc này, tổn thương đã không thể hồi phục hoàn toàn, thậm chí đã tiến tới giai đoạn cần phải lọc máu định kỳ hoặc chuẩn bị ghép thận.

Việc tầm soát sớm suy thận không hề phức tạp, nhưng đòi hỏi sự chủ động. Các xét nghiệm như creatinin máu, tổng phân tích nước tiểu và eGFR có thể thực hiện dễ dàng trong các gói khám sức khỏe tổng quát.

Đặc biệt, người trẻ có các yếu tố nguy cơ như thức khuya kéo dài, hút thuốc, uống ít nước, ăn mặn, lạm dụng thuốc giảm đau hoặc thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc nên kiểm tra định kỳ ít nhất mỗi năm một lần.

"Bảo vệ thận từ khi còn trẻ không chỉ là một hành động phòng bệnh, mà còn là một khoản đầu tư dài hạn cho sức khỏe tương lai", bác sĩ Oanh nói.

Mỹ Ý