Tỉnh Đắk Lắk hiện có gần 41.000 ha sầu riêng, sản lượng năm 2025 ước đạt khoảng 392.000 tấn. Thời điểm này, nhiều địa phương trong tỉnh đã bước vào mùa thu hoạch nhưng chất lượng sầu riêng năm nay đang khiến cả nông dân lẫn thương lái lo lắng.
Giảm cả chất lẫn lượng
Ông M.V.H (ngụ xã Quảng Phú, tỉnh Đắk Lắk) cho biết vườn sầu riêng Dona của gia đình năm nay dự kiến được 10 tấn. Cách đây 20 ngày, thương lái vào đặt cọc 67.000 đồng/kg. Thế nhưng, sau khi cắt được 5 tạ, thương lái thông báo quả bị lỗi nên chưa cắt tiếp khiến gia đình ông lo lắng.
Theo ông H., thời tiết năm nay thất thường, mưa lớn kéo dài đã khiến sản lượng, chất lượng sầu riêng giảm mạnh. Nhiều vườn bị thương lái chê vì sượng nước, giá thu mua thấp, một số vườn tránh được tình trạng sượng nước thì quả lại bị móp méo.
Nhiều vườn sầu riêng ở Đắk Lắk bị sượng nước, giá bán thấp khiến nông dân lo lắng
Tương tự, gia đình ông L.Đ.T (ngụ xã Ea Tul, tỉnh Đắk Lắk) đang "ngồi trên lửa" với hơn 100 cây giống Musang King, sản lượng 4-5 tấn sắp thu hoạch đại trà nhưng chưa có đầu ra. Theo ông T., những năm trước, vườn sầu riêng Musang King của ông trung bình giá 80.000 đồng/kg, nay chỉ được trả 32.000 đồng/kg vì cơm sượng. Thế nhưng, sau khi thương lái đặt cọc và cắt được vài tạ thì bất ngờ xin lại tiền cọc vì cho rằng cơm bị lỗi nặng.
Bà Ngô Thị Minh Trinh, Bí thư Đảng ủy xã Ea Knuếc (tỉnh Đắk Lắk), thông tin do những bất lợi của thời tiết nên sản lượng sầu riêng trên địa bàn năm nay giảm 30% - 40% so với năm ngoái.
Trong khi đó, thị trường yêu cầu ngày càng khắt khe về chất lượng nên chính quyền địa phương đã thành lập tổ kiểm tra tiêu chuẩn của các vườn, vựa đã đăng ký theo quy định. Tổ này cũng sẽ phản ứng nhanh, sẵn sàng hỗ trợ kịp thời khi bà con và doanh nghiệp cần.
"Địa phương đang tổ chức buổi họp với các hợp tác xã, doanh nghiệp, nông dân để ký cam kết tuân thủ các quy định của pháp luật liên quan đến mã vùng trồng, quy trình thu hoạch sầu riêng để bảo đảm chất lượng đầu ra" - bà Trinh cho hay.
Thương lái dè dặt
Chất lượng sầu riêng nhiều vùng không bảo đảm các quy chuẩn về xuất khẩu cũng khiến các doanh nghiệp, thương lái đối diện với nhiều thách thức.
Anh Huỳnh Văn Thiện (ngụ tại xã Quảng Phú, tỉnh Đắk Lắk) cho biết 1 tuần trước, anh mua 3 tấn sầu riêng giống Musang King với giá 25.000 đồng/kg. Trước khi "xuống tiền", anh Thiện đã thử cơm nhiều lần. Tuy nhiên, khi đưa về vựa, sầu riêng vẫn bị trả lại vì sượng nước. Trước tình hình này, anh Thiện buộc phải bán hàng dạt 18.000 đồng/kg để gỡ gạc vốn liếng.
Tương tự, chị Lê Thị Thảo (ngụ xã Ea Ning, tỉnh Đắk Lắk) sau khi mua 2 tạ sầu riêng giống Ri6 với giá 28.000 đồng/kg, chị phải bán tống bán tháo hàng kém chỉ 5.000 đồng/kg vì về vựa mới phát hiện lỗi "chết cơm" (cơm không lên màu, bị chai cứng).
Theo thông tin từ nhiều thương lái, giá sầu riêng năm nay giảm mạnh so với năm ngoái. Cụ thể, sầu riêng Ri6 bán tại vườn năm ngoái dao động 38.000 - 42.000 đồng/kg, nay chỉ còn 15.000 - 30.000 đồng/kg. Sầu riêng Musang King từ mức 70.000 - 85.000 đồng/kg nay giảm còn 17.000 - 35.000 đồng/kg. Sầu riêng Dona năm nay có giá từ 35.000 - 65.000 đồng/kg, trong khi năm ngoái trung bình từ 70.000 - 85.000 đồng/kg.
Theo ghi nhận của phóng viên tại các xã Krông Pắk, Ea Knuếc (tỉnh Đắk Lắk) - nơi được xem là thủ phủ sầu riêng của tỉnh Đắk Lắk, các doanh nghiệp thu mua sầu riêng xuất khẩu khá dè dặt. Dọc Quốc lộ 26, nhiều kho thu mua sầu riêng xuất khẩu đã mở cửa nhưng chưa thu mua hoặc thu mua nhỏ giọt.
Để hạn chế rủi ro, cơ sở của chị T.T.H siết chặt chất lượng đầu vào và giao hàng xuất khẩu ngay tại kho. Theo đó, khách hàng Trung Quốc sẽ tới kiểm tra chất lượng tại kho, nếu hàng đạt mới cho xuất kho, còn nếu hàng không đạt thì có quyền để lại nên tránh được tình trạng đổi trả hàng. Đồng thời, chị H. chỉ thu mua từ các vườn liên kết, tuân thủ quy trình kỹ thuật và chăm sóc theo hướng dẫn của chị.
"Thị trường sầu riêng khá ảm đạm so với cùng kỳ năm trước. Các cơ sở thu mua sầu riêng xuất khẩu quy mô lớn chỉ đang hoạt động cầm chừng" - chị H. thông tin.
Xây dựng chuỗi "luồng xanh"
Trước yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk đã phối hợp với Hiệp hội Sầu riêng tỉnh và các doanh nghiệp, hợp tác xã đẩy mạnh kiểm soát chất lượng sầu riêng, đặc biệt kiểm soát chất vàng ô và cadimi.
Ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, cho biết hiệp hội đã phối hợp với các trung tâm nghiên cứu và các doanh nghiệp, hợp tác xã lấy mẫu để xác định vùng Đắk Lắk là vùng an toàn. Trong chuỗi "luồng xanh", hiệp hội đang hướng dẫn các doanh nghiệp phối hợp với Cục Bảo vệ thực vật xây dựng bộ tiêu chí chấm điểm truy xuất nguồn gốc một cách bài bản. "Các doanh nghiệp, hợp tác xã được yêu cầu cam kết thực hiện nghiêm các tiêu chuẩn an toàn, quy trình đóng gói và có đủ năng lực tài chính để tránh tình trạng bẻ cọc, gây thiệt hại cho nông dân" - ông Trung chia sẻ.