Ảnh minh họa
Theo Bangkok Post, khi Thái Lan và Trung Quốc tiếp tục hợp tác lâu dài trong dự án đường sắt cao tốc Bangkok–Nong Khai, dư luận tại Thái Lan vẫn là sự kết hợp giữa mong đợi. Tuy nhiên, dự án hạ tầng tham vọng này, nhằm kết nối các thành phố lớn của Thái Lan với mạng lưới đường sắt tiên tiến của Trung Quốc, đã chậm trễ nghiêm trọng, kéo dài hơn một thập kỷ mà chưa hoàn thành. Khi hoàn tất, đây sẽ là tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên tại Thái Lan.
Năm 2010, Thái Lan bắt đầu lên kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên. Theo trang Thailand Trains, đến năm 2017, nước này đã ký kết thỏa thuận hợp tác với Nhật Bản để triển khai 8 dự án phát triển lớn, trong đó nổi bật là kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt cao tốc sử dụng công nghệ Nhật Bản.
Tuy nhiên, theo tạp chí The Diplomat, đến năm 2018, tham vọng ngoại giao của Nhật Bản nhằm cạnh tranh ảnh hưởng với Trung Quốc tại Thái Lan đã gặp trở ngại, khi dự án đường sắt cao tốc hợp tác giữa hai nước liên tục vấp phải khó khăn. Đường sắt cao tốc của Trung Quốc có giá trung bình chỉ từ 17-21 triệu USD/km, trong khi đó đường sắt cao tốc của Nhật Bản có mức chi phí dao động 21-35 triệu USD/km.
Sua đó, Thái Lan đã công bố việc triển khai tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên nhưng không sử dụng công nghệ Nhật Bản. Theo CNN, đến năm 2022, dự án tuyến đường sắt cao tốc nối thủ đô Bangkok với thành phố Nong Khai ở Đông Bắc Thái Lan đã chính thức được khởi công, sử dụng công nghệ nhập khẩu từ Trung Quốc. Khi hoàn thành, tuyến này sẽ kết nối với tuyến đường sắt cao tốc Trung Quốc – Lào, hình thành mạng lưới liên vận từ Côn Minh (Trung Quốc) đến Singapore.
Dự án phát triển tuyến đường sắt cao tốc Bangkok – Nong Khai là một dự án chiến lược trong khuôn khổ kết nối khu vực ASEAN, nhằm thiết lập tuyến giao thông liên kết giữa Thái Lan với các quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới, là một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI).
Về tiến độ dự án, giai đoạn 1 từ Bangkok đến Nakhon Ratchasima dài 253 km, chia thành 14 hợp đồng xây dựng dân dụng và một hợp đồng riêng cho hệ thống đường ray và mua tàu. Theo dữ liệu chính thức của Đường sắt Nhà nước Thái Lan (SRT), tính đến ngày 25/9/2025, tiến độ đạt 48,6%. Dự kiến tuyến này sẽ khai thác vào năm 2028, với chi phí khoảng 179 tỷ baht.
Giai đoạn 2 của dự án từ Nakhon Ratchasima đến Nong Khai dài 357 km, được nội các Thái Lan phê duyệt vào tháng 2/2025, với chi phí xây dựng khoảng 341 tỷ baht. Dự kiến khai thác vào 2031. Theo đó, 2 giai đoạn đầu có tổng mức đầu tư khoảng 520 tỷ baht (khoảng 16 tỷ USD).
Giai đoạn 3 từ Nong Khai đến Vientiane (Lào) chưa được xác nhận, tuy nhiên tuyến đường sắt hiện tại gần Cầu Hữu nghị Thái–Lào được kỳ vọng là kết nối quan trọng trong tuyến Kunming (Trung Quốc) – Singapore.
Trong bối cảnh dự án đường sắt cao tốc Bangkok–Nong Khai tiếp tục chậm tiến độ, vấn đề này đã được nêu ra trong một cuộc thảo luận giữa các nhà báo Thái Lan và Trung Quốc. Đoàn 6 nhà báo Thái Lan, do Chủ tịch Hiệp hội Nhà báo Thái Lan (TJA) Norrinee Ruangnoo dẫn đầu, đã có chuyến công tác kết hợp trao đổi chuyên môn và văn hóa tại Lanzhou, tỉnh Gansu, và Bắc Kinh từ ngày 12–16/10, theo lời mời của Hiệp hội Nhà báo toàn Trung Quốc (ACJA).
Tại buổi thảo luận, các nhà báo Thái Lan bày tỏ lo ngại sâu sắc về tiến độ chậm của dự án. Một nhà báo chia sẻ: “Đã hơn một thập kỷ trôi qua, và dự án vẫn chưa hoàn thành. Nếu dự án được hoàn thành sớm hơn, nó đã có thể kết nối Thái Lan với Trung Quốc chặt chẽ hơn.”
Trong khi đó, các đại biểu Trung Quốc nhấn mạnh niềm tự hào về thành tựu công nghệ đường sắt cao tốc của nước mình, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm trong thiết kế, sản xuất và lập kế hoạch. Li Xiaojun, Phó Giám đốc Quan hệ công chúng Ban Thông tin Chính phủ tỉnh Gansu, còn kể về chuyến thăm Lào, nơi tuyến đường sắt do Trung Quốc xây dựng đã cải thiện giao thông và nâng cao chất lượng cuộc sống địa phương. Bà bày tỏ hy vọng Thái Lan sẽ tăng tốc phát triển hạ tầng đường sắt để người dân có thể trải nghiệm tuyến cao tốc, không chỉ về tốc độ mà còn về cảnh quan và hành trình.
Hiên nay, Trung Quốc đã vươn lên trở thành quốc gia sở hữu công nghệ xây dựng đường sắt hiện đại bậc nhất thế giới. Theo Tập đoàn Cục Điện khí hóa Xây dựng Đường sắt Trung Quốc, nước này đi đầu trong việc ứng dụng robot và công nghệ tự động vào các công đoạn xây dựng đường sắt điện khí hóa. Đây là bước đột phá quan trọng, giúp giảm đáng kể lao động thủ công trong những khâu phức tạp như đào đắp, đặt ray, xây cầu – hầm, cũng như lắp đặt hệ thống tín hiệu và liên lạc.
Trước kia, xây dựng đường sắt từng là ngành nghề nguy hiểm, đòi hỏi lượng lớn nhân lực và chuyên gia kỹ thuật cao. Giờ đây, nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại, chất lượng công trình được nâng cao, thời gian thi công rút ngắn đáng kể và mức độ an toàn cũng được đảm bảo tốt hơn bao giờ hết.
Trung Quốc hiện đã chuyển đổi hoàn toàn sang sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc vận hành và bảo trì mạng lưới đường sắt. Hệ thống AI này có khả năng dự đoán chính xác các lỗi tiềm ẩn và đưa ra cảnh báo sớm trước khi sự cố xảy ra, đóng vai trò then chốt trong việc bảo trì kịp thời và hiệu quả các tuyến đường sắt cao tốc.
Mạng lưới đường sắt cao tốc của Trung Quốc hiện đã đạt tổng chiều dài lớn nhất thế giới – và được điều hành bởi hệ thống AI đặt tại Bắc Kinh. Theo các kỹ sư tham gia dự án, hệ thống này có độ chính xác lên tới 89% và đã ghi nhận nhiều cột mốc quan trọng trong quá trình vận hành.
Trên thực tế, hệ thống AI xử lý một khối lượng dữ liệu khổng lồ theo thời gian thực trên phạm vi toàn quốc. Đặc biệt, nó có thể phát hiện và cảnh báo các tình huống bất thường cho đội ngũ bảo trì trong vòng chưa đầy 40 phút, giúp nâng cao đáng kể độ an toàn và khả năng ứng phó nhanh chóng.