5 cụm từ độc hại khiến trẻ bỏ ngoài tai lời bố mẹ nói

Là cha mẹ, ai cũng thấu hiểu cảm giác bực bội khi con cái không chịu nghe lời. Nhưng sau nhiều năm nghiên cứu hơn 200 mối quan hệ cha mẹ và con cái, chuyên gia nuôi dạy con Reem Raouda (Mỹ) đã phát hiện ra một điều thú vị: Những phụ huynh ít khi phải đối mặt với sự bất tuân của con không hề dùng đến lời đe dọa, hứa hẹn phần thưởng hay hậu quả nghiêm trọng. Thay vào đó, họ sử dụng ngôn ngữ đặc biệt, khiến trẻ thực sự muốn hợp tác. Dưới đây là năm cụm từ độc hại khiến trẻ không muốn nghe lời và những câu nói thay thế.

1. “Cứ làm đi, đừng hỏi!”: Phụ huynh đừng bao giờ dùng cụm từ này, nó chặn đứng mọi cuộc đối thoại và chỉ dạy con vâng lời một cách mù quáng. Thay vào đó, cha mẹ hãy nói "Bố/mẹ biết con không thích điều này. Bố/mẹ sẽ giải thích và sau đó chúng ta sẽ tiếp tục". Bạn không cần phải tranh cãi hay thương lượng với con. Thay vào đó, hãy làm gương bằng thái độ tôn trọng. Cách này vừa giúp con cảm thấy được lắng nghe, vừa thể hiện sự bình tĩnh và kiên định của bạn trong vai trò người lớn.

2. "Nếu không nghe lời, con sẽ không được...": Khi con bướng bỉnh, nhiều phụ huynh thường có xu hướng dùng lời lẽ đe dọa: "Nếu con không nghe lời, con sẽ không được xem TV/không được đi chơi". Cách nói này không hiệu quả mà còn dễ khiến trẻ phản kháng vì cảm thấy bị ép buộc. Thay vào đó, chuyên gia khuyên phụ huynh nên nói: "Khi con sẵn sàng làm [hành vi cụ thể mà bạn muốn con làm], chúng ta có thể [hoạt động mà con muốn]". Câu nói này vẫn giữ vững ranh giới và quy tắc của bạn, nhưng đồng thời trao cho trẻ quyền tự chủ trong việc quyết định khi nào chúng sẵn sàng tuân thủ.

3. "Nín ngay, có gì đâu mà khóc": Việc bác bỏ cảm xúc của trẻ, như "Nín đi, có gì đâu mà khóc" hay "Con ổn mà" sẽ vô tình dạy chúng rằng cảm xúc của mình là sai trái hoặc làm quá. Khi cảm xúc không được công nhận, trẻ sẽ cảm thấy bị cô lập, mất kết nối với cha mẹ và khó lòng hợp tác. Thay vào đó, cha mẹ hãy thử nói "Mẹ thấy con đang rất buồn. Kể mẹ nghe chuyện gì đã xảy ra nào". Khi trẻ được lắng nghe và thấu hiểu, chúng sẽ nhanh chóng bình tĩnh hơn và tin tưởng cha mẹ hơn, từ đó dễ hợp tác và gắn bó.

4. "Bố mẹ nói bao nhiêu lần rồi?": Câu nói này, dù xuất phát từ sự mệt mỏi hay giận dữ, thường cho thấy cha mẹ nghĩ rằng con không nghe lời hoặc đang gây rắc rối. Tuy nhiên, trên thực tế, trẻ em bất tuân thường là dấu hiệu của sự bối rối, chưa thực sự hiểu vấn đề, hoặc đơn giản là con chưa thành thạo một kỹ năng nào đó. Thay vì đổ lỗi hay quát mắng, bố mẹ hãy thử nói "Con có thể chia sẻ điều gì đang khiến con gặp khó khăn không?". Khi cha mẹ thể hiện mong muốn được hiểu thay vì chỉ trích, trẻ sẽ cảm thấy an toàn hơn để chia sẻ những khó khăn, khúc mắc của mình.

5. "Con thừa biết điều đó mà!": Khi con mắc lỗi, phản ứng tự nhiên của nhiều cha mẹ là thốt lên "Con thừa biết điều đó mà!", "Sao con lại làm như vậy, con phải biết chứ?". Tuy nhiên, những lời lẽ này dễ khiến con cảm thấy xấu hổ, nghi ngờ về khả năng nhận thức và tính cách của mình. Thay vào đó, cha mẹ hãy nói “Con đang có khó khăn gì à? Mình cùng nói chuyện nhé". Đây là một cách tiếp cận hoàn toàn khác, chuyển đổi từ trừng phạt sang hợp tác. Nó thể hiện rằng cha mẹ tin tưởng và khuyến khích con tự nhìn lại thay vì phản ứng chống đối.