Theo tín ngưỡng dân gian Việt Nam, Rằm tháng 7 là một trong những ngày rằm quan trọng, gắn liền với lễ Vu Lan và lễ cúng cô hồn.
Vào dịp này, các gia đình thường làm lễ tại nhà để tưởng nhớ tổ tiên, đồng thời bố thí cho những vong linh chưa siêu thoát.
Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách chuẩn bị mâm lễ, chọn ngày giờ hay tiến hành nghi thức đúng cách.
Ảnh minh họa: Đỗ Minh Phương
Người Việt xưa quan niệm tháng 7 âm lịch là “tháng cô hồn” – thời điểm nhiều vong linh trở lại dương thế, mang theo điều xui rủi.
Theo TS. Dương Hoàng Lộc (Trường ĐH KHXH&NV, ĐHQG TPHCM), tháng cô hồn kéo dài từ mùng 1 đến hết ngày 30/7 âm lịch hằng năm.
Năm 2025, tháng cô hồn sẽ kéo dài từ ngày 23/8 đến hết ngày 21/9 dương lịch.
Theo lịch vạn niên, Rằm tháng 7 năm 2025 (15/7 âm lịch) rơi vào thứ Bảy, ngày 6/9 dương lịch. Đây là ngày chính lễ, được xem là thời điểm tốt nhất để làm lễ Vu Lan, cúng thần linh, gia tiên và cúng thí thực cô hồn.
Ngoài việc cúng đúng ngày Rằm, các gia đình cũng có thể cúng trước Rằm để tránh ngày cao điểm, đồng thời chọn những ngày Hoàng đạo để lễ thêm hanh thông.
Những ngày tốt để cúng trước Rằm tháng 7 năm 2025 gồm:
Ngày 2/7 âm lịch tức 24/8 dương lịch
Ngày 7/7 âm lịch tức 29/8 dương lịch
Ngày 8/7 âm lịch tức 30/8 dương lịch
Ngày 12/7 âm lịch tức 3/9 dương lịch
Ngày 14/7 âm lịch tức 5/9 dương lịch
Những ngày này được xem là ngày Hoàng đạo, rất thích hợp để các gia đình tổ chức lễ cúng, dâng hương thần linh, gia tiên và làm lễ bố thí cô hồn.
Theo sách Nghi lễ thờ cúng cổ truyền Việt Nam, NXB Hồng Đức, ngày Rằm tháng 7, các gia đình cần chuẩn bị mâm cúng trong nhà và mâm cúng cô hồn (chúng sinh) ngoài trời.
Mâm cúng trong nhà dịp Rằm tháng 7 có mâm cúng gia tiên. Lễ vật thường có hương hoa, rượu, xôi đặt trên mâm cỗ mặn với nhiều món ăn được chế biến cẩn thận, trình bày đẹp mắt.
Ngoài ra, mâm cỗ còn có vàng mã, quần áo, hài giấy…
Ảnh minh họa: Thuy Linh Do
Nghệ nhân ẩm thực Phạm Thị Ánh Tuyết (Hà Nội) từng chia sẻ với VietNamNet rằng, mâm cúng trong nhà dịp Rằm tháng 7 âm lịch gồm có mâm cúng Phật và mâm cúng gia tiên.
Đối với những gia đình theo đạo Phật, Rằm tháng 7 là một ngày lễ lớn. Rằm tháng 7 cũng là ngày lễ Vu Lan, xuất phát từ tích Mục Kiền Liên xả thân cứu mẹ. Vào ngày lễ Vu Lan, bạn chỉ cần sắp một mâm cơm chay hoặc đơn giản hơn là mâm ngũ quả để cúng Phật rồi thụ lộc tại nhà.
Mâm cúng gia tiên thường là cỗ mặn với các món như xôi, gà luộc, canh, cơm, cá kho…
Mâm cúng chúng sinh (cô hồn)
Đối với mâm cúng này, tùy theo số lượng, lễ vật thường được bày vào nong hoặc nia, mẹt, mâm… Lễ vật thường có cháo hoa, cơm vắt, chuối, ổi, bánh, kẹo, ngô rang, xôi chè, bỏng...
Tuy nhiên, các lễ vật thường được cắt nhỏ như để chia cho nhiều người. Ngoài ra, mâm cỗ này còn có tiền giấy, quần áo nhỏ...
Nghệ nhân ẩm thực Phạm Thị Ánh Tuyết từng chia sẻ, mâm cỗ này gồm có: Muối, gạo (1 đĩa sẽ được rắc ra vỉa hè hoặc sân nhà về 4 phương, 8 hướng sau khi cúng xong), cháo trắng nấu loãng (12 chén nhỏ), hoa quả (5 loại 5 mầu),12 cục đường thẻ.
Quần áo chúng sinh với nhiều màu sắc (xanh lam, xanh lá mạ, vàng, hồng...). Các loại bỏng ngô, bánh, kẹo...
Nước: 3 chung (hay 3 ly nhỏ )
Ngoài ra còn có 3 cây nhang, 2 ngọn nến nhỏ...
Theo sách Văn khấn Cổ truyền Việt Nam, các bài văn khấn trong lễ cúng Rằm tháng 7 gồm: Văn khấn cúng thần linh; Văn khấn cúng tổ tiên; Văn khấn cúng chúng sinh.
Văn khấn cúng thần linh
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con kính lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần. Con kính lạy ngài Đông Thần quân. Con kính lạy ngài Bản gia thổ địa.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức tôn thần. Con kính lạy các ngài Tiền Hậu địa chủ, Tài thần. Con kính lạy các tôn thần đang cai quản khu vực này.
Chúng con tên là… hiện ngụ tại…
Hôm nay là ngày Rằm tháng 7 năm Ất Tỵ, chúng con chân thành sửa soạn hương hoa, kim ngân, trà, quả, thắp nén nhang thơm dâng lên trước án.
Chúng con xin chân thành kính mời ngài Kim niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài Long mạch tôn thần, ngài Bản gia Thổ địa, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Táo phủ Thần quân, Phúc đức chính thần và các ngài tôn thần đang cai quản trong khu vực này.
Con xin các ngài nghe thấu lời mời, xót thương gia chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì chúng con toàn gia an lạc, công việc phát triển, người người được bình an, tài lộc tăng tiến, sở nguyện tòng tâm, sở cầu tất ứng, tâm đạo mở mang.
Chúng con chuẩn bị lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin các ngài phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Văn khấn cúng tổ tiên
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con kính lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy tổ tiên nội ngoại và chư vị hương linh.
Tín chủ chúng con là… ngụ tại…
Hôm nay là ngày Rằm tháng 7 năm 2025, nhân gặp tiết Vu Lan vào dịp Trung nguyên, chúng con nhớ đến tổ tiên, ông bà, cha mẹ đã sinh thành ra chúng con, gây dựng cơ nghiệp, xây đắp nền nhân, khiến nay chúng con được hưởng âm đức.
Chúng con cảm nghĩ ơn đức cù lao khôn báo, cảm công trời biển khó đền nên sửa sang lễ vật, hương hoa, trà quả, kim ngân vàng bạc, thắp nén tâm hương, thành kính dâng lên các cụ Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, bá thúc đệ huynh, cô di tỷ muội và tất cả các hương hồn trong nội tộc, ngoại tộc của họ…
Cúi xin các vị thương xót cháu con, linh thiêng hiện về, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho con cháu khỏe mạnh bình an, lộc tài vượng tiến, vạn sự tốt lành, gia đạo hưng long, hướng về chính giáo.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Văn khấn cúng chúng sinh
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con kính lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Đức Phật Di Đà
Con kính lạy Bồ Tát Quan âm
Con kính lạy Táo phủ Thần quân
Tiết tháng 7 sắp thu phân
Ngày Rằm xá tội vong nhân hải hà
Âm cung mở cửa ngục ra
Vong linh không cửa không nhà
Đại thánh khảo giáo - A Nan Đà Tôn giả
Tiếp chúng sinh không mả, không mồ bốn phương
Gốc cây xó chợ đầu đường
Không nơi nương tựa, đêm ngày lang thang
Quanh năm đói rét cơ hàn
Không manh áo mỏng - che làn heo may
Cô hồn Nam Bắc Đông Tây
Trẻ, già, trai, gái về đây hợp đoàn
Nay nghe tín chủ thỉnh mời
Lai lâm nhận hưởng mọi lời trước sau
Cơm canh cháo nẻ trầu cau
Tiền vàng quần áo đủ màu đỏ xanh
Gạo muối quả thực hoa đăng
Mang theo một chút để dành ngày mai
Phù hộ tín chủ lộc tài
An khang thịnh vượng hòa hài gia trung
Nhớ ngày xá tội vong nhân
Lại về tín chủ thành tâm thỉnh mời
Bây giờ nhận hưởng xong rồi
Dắt nhau già trẻ về nơi âm phần
Tín chủ thiêu hóa kim ngân
Cùng với quần áo đã được phân chia
Kính cáo tôn thần
Chứng minh công đức cho tín chủ con
Tên là:…
Vợ/chồng:...
Con trai:...
Con gái:...
Ngụ tại:...
(Tổng hợp)
