Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Điện ảnh Quân đội nhân dân ra mắt "Mưa đỏ" - tác phẩm điện ảnh về chiến tranh quy mô lớn nhất 10 năm qua.
Dưới bàn tay đạo diễn của Thượng tá - NSƯT, đạo diễn Đặng Thái Huyền, Phó Giám đốc Điện ảnh Quân đội nhân dân, bộ phim tái hiện một cách tráng lệ và chân thực về 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị năm 1972.
Tác phẩm điện ảnh không chỉ khơi dậy ký ức lịch sử hào hùng mà còn gửi gắm những khoảng lặng xúc động về con người trong chiến tranh.
Giao ước thầm lặng giữa điện ảnh và ký ức dân tộc"Mưa đỏ" là dự án đặc biệt hướng tới quốc lễ, đồng thời là bộ phim về đề tài chiến tranh có quy mô lớn nhất của Điện ảnh Quân đội trong 10 năm trở lại đây. Phim trường được dựng ngay bên bờ Thạch Hãn, phục dựng tỉ mỉ địa hình, lũy thành, công sự, những mảng tường đổ nát của thành cổ Quảng Trị.
Do sự khắc nghiệt về thời tiết, kế hoạch quay bị kéo dài so với dự định và vô tình kết thúc ở con số 81 ngày đêm sản xuất. Quan trọng hơn, ê-kíp lựa chọn con đường khó nhất: 81 ngày sản xuất, tương ứng với 81 ngày đêm lịch sử như một giao ước thầm lặng giữa điện ảnh và ký ức dân tộc.
NSƯT - đạo diễn Đặng Thái Huyền
Chia sẻ về động lực của dự án, đạo diễn Đặng Thái Huyền nói: Đây là nhiệm vụ do Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Thủ trưởng Tổng cục Chính trị giao cho Điện ảnh Quân đội nhân dân, "một bộ phim chiến tranh cách mạng mang tầm vóc lớn, truyền cảm hứng sâu sắc về lòng yêu nước, tinh thần chiến đấu và khát vọng hòa bình".
Đạo diễn Đặng Thái Huyền, Phó Giám đốc Điện ảnh Quân đội nhân dân
Khi đảm nhận vai trò đạo diễn, với Đặng Thái Huyền là niềm vinh dự, đồng thời ý thức rõ trọng trách của người làm phim khi chạm vào một chương sử đã được nhiều tác phẩm trước đó khắc họa.
Kịch bản "Mưa đỏ" dựa trên sáng tác của nhà văn Chu Lai. Cái khó là vừa giữ được tinh thần bản gốc, vừa điều chỉnh để phù hợp điều kiện sản xuất và nguồn lực tài chính hiện nay. "Chúng tôi không né tránh hy sinh, mất mát, không né những cảnh chiến tranh quy mô.
Nhưng với tôi, những khoảng lặng sau khi bom đạn ngừng, khi người lính đối diện với chính mình, cũng là điều tôi muốn khắc họa", đạo diễn Đặng Thái Huyền nói.
Chính lựa chọn này khiến "Mưa đỏ" không sa vào minh họa chiến trận, mà dựng lên một bức tranh chiến tranh có chiều sâu cảm xúc. Ở đó, âm vang đạn pháo đi cùng tiếng thở dài, ánh nhìn, những hồi cố mỏng manh nhưng ám ảnh.
Về mặt tổ chức sản xuất, phim ghi dấu đại cảnh phức tạp thuộc hàng hiếm trong Điện ảnh Việt Nam về chiến tranh. Có phân đoạn huy động tới cả nghìn người, nhiều loại vũ khí, khí tài, kèm sơ đồ nổ nhiều tầng, đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng như một bản giao hưởng.
Một cảnh trong phim
Đạo diễn, với tư cách "chỉ huy trưởng" phải thiết kế sơ đồ cùng các chuyên gia khói lửa Thái Lan và chuyên gia công binh Việt Nam, đồng thời hô lệnh chính xác để tối đa 7 máy quay đồng thời bắt trọn khoảnh khắc.
"Thật may là tôi chưa một lần sai sót và đó đều là những cảnh quay mà ê-kíp khi kiểm tra lại đều vô cùng hài lòng", chị nhớ lại. Ẩn sau sự "trơn tru" của hình ảnh trên màn bạc là kỷ luật quân đội, lao động sáng tạo và bản lĩnh chỉ huy, những phẩm chất làm nên thương hiệu Đặng Thái Huyền trong giới chuyên môn.
"Tôi yêu và biết ơn tất cả. Họ truyền cho tôi năng lượng tích cực, giúp nhân vật từ trang giấy bước ra đời sống bằng xương bằng thịt". Không chọn gọi tên một cá nhân, "Mưa đỏ" tôn vinh tập thể, tinh thần đồng đội, phù hợp với chính câu chuyện bộ phim muốn chuyển tải: Tình đồng chí, đồng đội là "lực hấp dẫn" giữ các linh hồn lại gần nhau, ngay cả giữa mưa bom bão đạn.
Khi ký ức tìm được nhịp đập hiện tạiĐiện ảnh chiến tranh thường được kể bằng ngôn ngữ khí thế và huy động. "Mưa đỏ" có đủ cả hai, nhưng điều làm nên cá tính là nhãn quan nữ đạo diễn: Biết lùi máy về sau để lắng nghe con người.
Đạo diễn Đặng Thái Huyền (thứ 3 từ phải sang) chia sẻ tại buổi công chiếu bộ phim “Mưa đỏ”
Những cảnh "im lặng", đôi khi chỉ là cận khuôn mặt lấm bùn, một đôi bàn tay run khẽ, hay ánh mắt nhìn qua lỗ châu mai được đặt cạnh đại cảnh pháo lửa như những dấu chấm phẩy trong một áng trường ca. Nhờ vậy, khán giả không chỉ xem chiến trận, mà đi qua chiến tranh bằng cảm giác.
Từ lựa chọn không dùng tư liệu đến quyết định quay thực địa và phục dựng tổng lực, "Mưa đỏ" gợi nhớ tinh thần "cầm máy như cầm súng" - cẩn trọng, trách nhiệm và tự trọng nghề nghiệp. Đó là một chuẩn mực thẩm mỹ mà đạo diễn đặt ra cho chính mình và đồng đội: Chân thực, không dễ dãi.
Chọn dịp Quốc khánh 2/9 để ra mắt, ê-kíp gọi bộ phim là "nén tâm nhang" dâng lên những anh hùng đã ngã xuống. Cách chuẩn bị 81 ngày cho 81 ngày cũng là một ẩn dụ đẹp: Thời gian sản xuất như một cuộc hành hương ngược dòng lịch sử. Mỗi sáng trên phim trường, tiếng hô lệnh, tiếng máy quay rít, tiếng đạn nổ giả hòa với tiếng gió Thạch Hãn - tất cả kết thành nhịp điệu của ký ức.
Nâng tầm một bộ phim chiến tranh là bài toán tổng hợp: Kịch bản, sản xuất, kỹ thuật, diễn xuất, âm nhạc, dựng, phối âm… nhưng "sợi chỉ đỏ" vẫn là bàn tay đạo diễn. Với "Mưa đỏ", đó là kỷ luật thép trong tổ chức, nhạy cảm nghệ thuật trong lựa chọn điểm nhìn và ý thức lịch sử ở mức tối đa.
Ở giao điểm ấy, đạo diễn Đặng Thái Huyền đã đưa một chủ đề quen thuộc thành trải nghiệm cảm xúc mới cho khán giả.
Khi những cảnh nổ tắt, âm vang còn lại là tiếng mưa đỏ rơi trên đôi vai người lính, là cái nắm tay giữa đồng đội, là nụ cười rưng rưng sau một đêm dài sống sót. Cái đẹp của bộ phim vì thế không ồn ào mà chắc nịch, thấm dần.
Với lịch sử, tôn trọng là điều kiện cần. Với điện ảnh, nghệ thuật là điều kiện đủ. "Mưa đỏ" cho thấy khả năng kết nối cả hai. Và khi bộ phim được chọn ra mắt đúng Quốc khánh 2/9, đó không chỉ là thời điểm đẹp, mà còn là lời tri ân đúng nhịp.
Nếu sau buổi chiếu, người xem thấy mình muốn đọc thêm, hỏi thêm, hoặc đơn giản là im lặng hơn một chút trước hòa bình, bộ phim đã làm đúng điều điện ảnh nên làm.
Nén tâm nhang đã được thắp. Phần còn lại, là trái tim khán giả!
