Mặt tối đằng sau nghề kiếm nhiều tiền hơn bác sĩ

Những người viết chuyên nghiệp có thể viết nhiều bài luận ở những lĩnh vực khác nhau trong thời gian ngắn. Ảnh: Pexels.

Một ngành công nghiệp ngầm trị giá hàng tỷ USD mỗi năm đang tồn tại ở Kenya.

Đằng sau đó là những người trẻ thông minh, chăm chỉ nhưng ẩn danh, làm công việc viết luận thuê cho sinh viên, chủ yếu tại Anh và nhiều quốc gia khác, nhằm giúp họ có được những tấm bằng danh giá.

Những người này được gọi là “học giả trong bóng tối”. Họ phần lớn là cử nhân, thậm chí thạc sĩ, tiến sĩ và sẵn sàng nhận viết thuê, từ bài luận, luận án tiến sĩ cho tới các công trình nghiên cứu học thuật. Người thuê chỉ cần trả phí rồi coi thành quả ấy là của mình.

"Ngành công nghiệp" viết thuê

Không chỉ có ở Kenya, mô hình này còn xuất hiện tại Ấn Độ, Pakistan và nhiều quốc gia khác, kể cả Anh. Tuy vậy, Kenya vẫn được coi là “điểm nóng”, riêng thủ đô Nairobi đã ước tính có tới 40.000 người viết thuê.

Câu chuyện về những người viết thuê này vừa được đưa lên màn ảnh qua một bộ phim tài liệu. Thông qua bộ phim này, người xem lần đầu thấy được cuộc sống của những người có thể viết luận về đủ loại đề tài, từ cơ khí, điều dưỡng, vật lý lượng tử cho đến văn học, ngôn ngữ học...

Người viết thuê ở Kenya phải dùng tên giả để dễ tiếp cận khách hàng. Ảnh: Channel 4.

Dù thông minh, đầy tham vọng, có học vấn cao và thành thạo công nghệ, nhiều người trong số họ vẫn không tìm được việc làm sau khi tốt nghiệp. Thay vào đó, họ dành ngày đêm đăng nhập vào các nền tảng viết luận, lướt danh sách bài tập và đấu thầu để giành hợp đồng.

Bộ phim này theo chân giáo sư xã hội học người Kenya Patricia Kingori tại Đại học Oxford trở lại Nairobi để phỏng vấn các “học giả trong bóng tối” và tìm hiểu cơ chế quyền lực giúp sinh viên Anh và nhiều nước khác có thể lấy bằng, bắt đầu sự nghiệp béo bở mà không cần tự học.

“Các bạn ấy thật phi thường”, giáo sư Kingori chia sẻ với The Guardian. “Tôi cảm giác như bước vào trại huấn luyện của vận động viên đỉnh cao. Họ có thể viết một bài luận về chủ đề chưa từng học chỉ trong 6 giờ. Nếu không hoàn thành đúng hạn, họ sẽ bị đánh giá thấp và loại khỏi nền tảng. Không có gia hạn, không có giấy nghỉ bệnh, họ buộc phải làm cho xong".

Câu chuyện của Mercy là một ví dụ. Là cử nhân, đang làm mẹ đơn thân, cô phải làm việc thâu đêm, đôi khi nắm vững 2 môn học khác nhau để hoàn thành 2 bài tập chỉ trong 12 giờ. Dù chỉ ngủ vỏn vẹn 3 giờ, cô vẫn tiếp tục vì cần tiền.

Trong khi đó, Chege - người tự nhận là một trong những “người tiên phong” trong lĩnh vực này - đã dùng tiền viết thuê để chi trả học phí cho mình, hỗ trợ em gái học đại học, xây nhà cho cha mẹ và mua xe ôtô.

Để dễ tiếp cận khách hàng, nhiều người ở Kenya tạo hồ sơ giả mang tên giống người phương Tây. Giáo sư Kingori kể rằng nếu tìm dịch vụ viết luận trên mạng, đa phần đều quảng bá người viết thuê đến từ Anh hay Mỹ, không ai nói rằng đó là người ở Nairobi.

Giáo sư Kingori nhận định thành kiến cho rằng châu Phi không thể sản sinh những tài năng trí tuệ bậc cao vẫn còn nặng nề nên nhiều người không dám giới thiệu là người châu Phi khi "bán" dịch vụ viết thuê.

“Chúng ta quen nghĩ châu Phi chỉ là nơi quyên góp, chứ không phải nơi đang âm thầm chống lưng cho nền giáo dục toàn cầu. Đảo ngược định kiến đó là điều rất quan trọng", giáo sư Đại học Oxford nhấn mạnh.

Thu nhập cao hơn bác sĩ

Thu nhập từ việc viết thuê cũng có sự khác biệt. Người thuê có thể phải trả hơn 1,3 USD cho một trang cho đến hàng nghìn USD cho một luận văn hoàn chỉnh.

Adrian, một người chuyên viết thuê cho sinh viên ở Anh, nói rằng một người viết giỏi có thể đạt mức thu nhập ngang bác sĩ ở Nairobi.

Khi được hỏi về khía cạnh đạo đức, anh trả lời: “Tôi coi đó là quá trình học hỏi. Câu hỏi về đạo đức nên dành cho khách hàng".

Giáo sư Patricia Kingori bày tỏ sự bất ngờ với khả năng phi thường của những người viết luận thuê. Ảnh: Channel 4.

Ở bên kia đại dương, một sinh viên Mỹ tên Kate vì sa sút học tập đã phải chi 300 USD thuê người viết luận. Cha mẹ cô dành toàn bộ tiền tiết kiệm cả đời cho việc học của con gái, tốn hàng chục nghìn USD mỗi năm nên Kate không muốn khiến họ thất vọng.

Dù dịch vụ viết thuê đã bị cấm ở Anh từ năm 2022, chuyên gia Thomas Lancaster tại Imperial College London nói rằng sinh viên vẫn tìm đến người viết thuê, song sự bùng nổ của AI tạo sinh (genAI) đang thay đổi cục diện.

Cụ thể, một số sinh viên đã chuyển sang dùng ChatGPT thay vì thuê người viết thuê. Ông cũng nghe nói có thị trường mới là sinh viên dùng AI tạo bản nháp, rồi thuê người viết để chỉnh sửa, làm lại cho khó bị phát hiện.

“Gian lận hợp đồng và các lò luận văn vẫn là vấn đề lớn trong giáo dục đại học Anh. Sinh viên nhận được bằng cấp mà họ không xứng đáng, điều này bất công với đa số người học chăm chỉ”, ông nói.