Một con số làm choáng váng giới đầu tư công nghệ: Meta – công ty mẹ của Facebook, được cho là đang đàm phán để rót hơn 10 tỷ USD vào Scale AI, một startup chuyên cung cấp dịch vụ gắn nhãn dữ liệu cho các mô hình trí tuệ nhân tạo. Nếu thương vụ này thành hiện thực, nó không chỉ trở thành khoản đầu tư lớn nhất từ trước đến nay của Meta vào lĩnh vực AI, mà còn là một trong những thương vụ tài trợ tư nhân lớn nhất trong lịch sử ngành công nghệ.
Được thành lập bởi Alexandr Wang – cái tên nghe như CEO một startup skincare nhưng thật ra là thần đồng toán học bỏ MIT giữa chừng để khởi nghiệp – Scale AI nổi lên như xương sống của ngành huấn luyện mô hình AI. Công ty này chuyên cung cấp dữ liệu đã được "gắn nhãn" cẩn thận cho các ông lớn như Microsoft, OpenAI và giờ có thể sẽ là Meta.
Thử tưởng tượng AI giống như một đứa trẻ đang học nói – thì Scale AI chính là người thầy dạy kèm, cầm tay chỉ từng câu "đây là con mèo, kia là cái ghế". Việc dán nhãn hàng tỷ ảnh, video, câu chữ đòi hỏi công sức thủ công khổng lồ, phần lớn do đội ngũ cộng tác viên thực hiện. Chính điều này từng khiến Scale AI bị Bộ Lao động Mỹ "soi" vì nghi ngờ phân loại sai nhân viên – vụ việc vừa khép lại không lâu.
Tuy nhiên, bất chấp tranh cãi, Scale AI vẫn báo cáo doanh thu 870 triệu USD năm 2024, dự kiến vượt 2 tỷ USD trong năm 2025 – con số mơ ước với bất kỳ startup nào. Và hơn thế, công ty còn xây dựng Defense Llama, một mô hình ngôn ngữ lớn dùng trong lĩnh vực quốc phòng, dựa trên Meta Llama 3, tạo nên sự kết nối chiến lược đáng kể với Meta.
Nếu gọi OpenAI là người khai phá, Google là gã học giả đầy bí ẩn, thì Meta là kẻ lì lợm đi đường vòng trong cuộc đua AI. Với triết lý "mã nguồn mở là tương lai", Meta phát triển loạt mô hình Llama đầy tiềm năng, nhưng luôn bị đánh giá là thiếu... dữ liệu và tiền.
Do đó, việc đầu tư vào Scale AI không chỉ là chuyện mua công nghệ, mà là mua quyền tiếp cận kho dữ liệu đã gắn nhãn – yếu tố sống còn để huấn luyện mô hình ngôn ngữ lớn. Chỉ cần Meta có trong tay lượng dữ liệu chất lượng cao mà Scale AI đang nắm, khả năng Llama 3 hay Llama 4 sánh vai cùng GPT-4 hoặc Gemini không còn là điều viển vông.
Ở góc độ nhà đầu tư, đây là nước đi cực kỳ "meta" của Meta – một chiến lược vừa để tăng tốc nội lực, vừa giữ chân một đối tác quan trọng khỏi tay đối thủ như Amazon hay Apple. Đầu tư vào Scale AI cũng là bước đệm để Meta tham gia sâu hơn vào thị trường AI cho quốc phòng – một mảng đầy tiềm năng nhưng khét tiếng "kén bạn chơi".
Ngoài ra, thương vụ này còn giúp Meta khẳng định vị thế của mình trong thế giới AI mã nguồn mở, thúc đẩy hệ sinh thái sử dụng Llama, và tạo dựng "liên minh chống độc quyền dữ liệu" – thứ mà OpenAI và Google đang nắm giữ quá nhiều.
Tuy nhiên, không phải ai cũng vỗ tay. Một số chuyên gia lo ngại rằng Meta đang trả quá nhiều cho một công ty vốn sống dựa vào nhân công giá rẻ và công việc đơn điệu. "10 tỷ USD cho một công ty gắn nhãn dữ liệu? Nghe như mua nông trại để ăn... một quả trứng luộc," một chuyên gia mỉa mai. Hơn nữa, Scale AI dù tăng trưởng nhanh nhưng chưa rõ khả năng mở rộng công nghệ tự động hóa – điều kiện then chốt nếu muốn xử lý khối lượng dữ liệu cho thế hệ AI tiếp theo. Đầu tư quá lớn vào Scale AI cũng có thể gây áp lực nội bộ với các nhóm nghiên cứu khác của Meta vốn đang bị cắt giảm chi phí.
Khi Meta lựa chọn đầu tư khủng vào Scale AI, họ không chỉ mua một công ty, mà còn mua hy vọng tăng tốc trong cuộc đua quyền lực AI toàn cầu. Tuy nhiên, giữa kỳ vọng và thực tế là một khoảng cách không nhỏ – nhất là khi cuộc chơi AI giờ đây không còn chỉ là chuyện ai có thuật toán tốt hơn, mà là ai có dữ liệu chuẩn hơn, rẻ hơn và nhanh hơn.
