Năng lực toàn diện
Ngành du lịch đang chuyển mình mạnh mẽ sau đại dịch, vai trò của hướng dẫn viên du lịch cũng đang được tái định nghĩa. Không chỉ là “người dẫn đường”, hướng dẫn viên ngày nay phải là “chuyên gia trải nghiệm”, là người kết nối, truyền cảm hứng và làm chủ công nghệ.
Tiến sĩ Thái Doãn Hồng, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Du lịch Công đoàn, Phó Chủ tịch CLB Du Lịch DNT Việt Nam cho biết: “Những yêu cầu đối với nghề hướng dẫn viên hiện nay đã thay đổi rõ rệt so với 5 - 10 năm trước. Không còn đơn thuần là thuộc bài, nói hay, dẫn tốt. Người hành nghề giờ đây phải sở hữu một hệ thống năng lực đa dạng, từ văn hóa đến kỹ thuật số”.
Tiến sĩ Thái Doãn Hồng, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Du lịch Công đoàn, Phó Chủ tịch CLB Du Lịch DNT Việt Nam. (Ảnh: NVCC)
“Một HDV hiện đại cần hội tụ nhiều nhóm năng lực: kiến thức văn hóa - lịch sử vững vàng, khả năng thuyết trình linh hoạt, năng lực ngoại ngữ, tư duy phản biện, xử lý vấn đề nhanh nhạy và đặc biệt là am hiểu công nghệ. Ngoài ra, kỹ năng quản lý cảm xúc, giao tiếp hiệu quả, làm việc nhóm và xây dựng hình ảnh cá nhân cũng trở thành những yêu cầu thiết yếu trong môi trường du lịch cạnh tranh và nhiều biến động hiện nay”, Tiến sĩ Hồng cho hay.
Sự phát triển của công nghệ và mạng xã hội đã thay đổi rõ rệt cách thức làm nghề của HDV. Nhiều HDV hiện nay không chỉ làm nhiệm vụ dẫn đoàn, mà còn trở thành người chia sẻ hành trình du lịch qua các nền tảng như YouTube, TikTok, Facebook… với vai trò vừa là người dẫn tour, vừa là người sáng tạo nội dung.
Việc biết sử dụng công cụ số, ứng dụng lập kế hoạch hành trình, quay dựng video, livestream và tương tác trực tuyến giúp HDV không chỉ phục vụ tốt hơn trong công việc chuyên môn mà còn tạo ra giá trị truyền thông, thu hút du khách, mở rộng cơ hội nghề nghiệp.
Anh Võ Thanh Tân, Hướng dẫn viên Du lịch tự do. (Ảnh: NVCC).
Theo anh Võ Thanh Tân, Hướng dẫn viên Du lịch tự do cho biết, bản thân vẫn luôn nỗ lực học hỏi, trau dồi kiến thức, kinh nghiệm lẫn trải nghiệm trong nghề. Ở thời đại mà công nghệ số phát triển mạnh như thế này, người ta có thể hoàn toàn lựa chọn đi du lịch tự túc, tự do không cần HDV, vì thế cơ hội nghề cũng sẽ giảm nếu người làm nghề không biết cách đổi mới.
"Hiện tại, tôi cũng đã chủ động đầu tư xây dựng mạng xã hội truyền thông thật tốt, đặc biệt về việc sáng tạo nội dung, quay dựng trên nền tảng TikTok để người dân, khách du lịch sẽ biết đến tôi nhiều hơn, biết đến nơi tôi sống và làm hướng dẫn sẽ chi tiết hơn, thú vị hơn", anh Tân cho hay.
Chủ động đổi mới
Trước yêu cầu mới của thị trường lao động, nhiều trường đại học, cao đẳng đã chủ động thay đổi chương trình đào tạo.
Theo ThS. Chu Khánh Linh, Phó Trưởng Khoa Du lịch, Trường đại học Văn hóa Tp.HCM, các cơ sở đào tạo hiện nay đang tích cực đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy theo hướng phát triển toàn diện kỹ năng nghề, đặc biệt là kỹ năng mềm.
ThS. Chu Khánh Linh, Phó Trưởng Khoa Du lịch, Trường Đại học Văn hóa Tp.HCM (đứng giữa). (Ảnh:NVCC).
“Không chỉ tập trung vào các học phần chuyên môn, nhiều trường còn tích hợp vào chương trình chính khóa các môn học như kỹ thuật thuyết trình, tâm lý du khách, giao tiếp trong du lịch để nâng cao khả năng tương tác và truyền đạt của sinh viên", thạc sĩ Linh cho biết.
Bên cạnh đó, các hoạt động ngoại khóa như giao lưu học thuật, tập huấn cùng chuyên gia doanh nghiệp được tổ chức thường xuyên, giúp sinh viên rèn luyện kỹ năng xử lý tình huống, làm việc nhóm, tư duy phản biện và quản lý cảm xúc.
Phương pháp giảng dạy cũng có sự thay đổi rõ nét khi chuyển từ “thầy giảng - trò chép” sang mô hình “lấy người học làm trung tâm”, tăng cường mô phỏng, đóng vai, tranh biện và giải quyết vấn đề thực tiễn trong các môn học then chốt như Nghiệp vụ hướng dẫn du lịch, Thiết kế và tổ chức chương trình du lịch, Quản trị kinh doanh lữ hành...
Một bạn sinh viên theo học ngành du lịch làm Hướng dẫn viên.
Một thách thức đặt ra cho người làm công tác đào tạo là phải giúp sinh viên không chỉ giỏi kỹ năng, làm chủ công nghệ mà còn giữ được chiều sâu văn hóa, bản sắc dân tộc.
Bên cạnh năng lực kỹ thuật, yếu tố cốt lõi của một HDV vẫn là khả năng kết nối con người và truyền tải chiều sâu văn hóa. Đó là điều không máy móc nào thay thế được và cũng là nét riêng tạo nên sức hút của một người dẫn chuyện đúng nghĩa.
Thạc sĩ Linh khẳng định, trong môi trường du lịch toàn cầu hóa, việc truyền tải thông tin văn hóa một cách chuẩn xác, có chiều sâu và cảm xúc sẽ là điểm cộng lớn của HDV Việt Nam, đặc biệt trong việc đón tiếp khách quốc tế hoặc dẫn tour tại các di sản, bảo tàng, làng nghề truyền thống. Hướng dẫn viên không chỉ nói về điểm đến, mà còn kể được những câu chuyện mang tinh thần dân tộc. Đó mới là điều khiến du khách nhớ và quay lại.
Trước tốc độ chuyển đổi của ngành, hướng dẫn viên thế hệ mới đang đứng trước nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức. Việc không ngừng cập nhật tri thức, học thêm kỹ năng mới và chủ động thích ứng với xu hướng thị trường sẽ là chìa khóa để nghề HDV tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng trong ngành du lịch hiện đại.
"Để thích ứng được vào xu thế du lịch trong thời đại mới, tôi cũng yêu cầu chú trọng toàn diện đến việc phát triển kỹ năng nghề nghiệp của sinh viên. Không chỉ kiểm tra kiến thức chuyên ngành, mà còn rèn luyện kỹ năng thuyết trình, xử lý tình huống, biểu diễn tài năng, làm việc nhóm và tranh biện, những năng lực cốt lõi của một hướng dẫn viên du lịch trong thời đại mới phải có”, thạc sĩ Chu Khánh Linh chia sẻ thêm.
