Ảnh minh họa
Theo The Guadian, giá vàng tăng liên tục đã ảnh hưởng đến các dòng sông. Cụ thể, những người khai thác vàng trái phép sử dụng máy hút – các máy nổi có khả năng xới tung và nhả ra đáy sông – để lại chất độc hại được sử dụng để chiết xuất vàng từ trầm tích.
Dự án giám sát rừng Amazon Andean (MAAP) và tổ chức đối tác Peru Conservación Amazónica cho biết hành vi khai thác vàng bất hợp pháp đã xóa sổ 140.000 ha rừng nhiệt đới Amazon thuộc Peru. Tình trạng này ngày càng trầm trọng khi các nhóm xâm nhập vào khu vực này để kiếm lời từ giá vàng tăng cao .
Phân tích của MAAP cho thấy 225 con sông và suối đã bị ảnh hưởng, với 989 máy hút đã được phát hiện ở Loreto kể từ năm 2017 – bao gồm 275 máy chỉ riêng trong năm nay trên sông Nanay, một nhánh của sông Amazon là nguồn sống của hệ sinh thái và hàng chục cộng đồng bản địa.
Nhờ hình ảnh vệ tinh độ phân giải cao, MAAP lần đầu xác định được vị trí các tàu nạo vét dọc vùng rừng bị tàn phá, thậm chí nhận diện được thợ đào vàng, qua đó cho thấy nạn phá rừng đang lan dần lên phía bắc Peru.
Theo một nghiên cứu tại Đại học Liên bang Minas Gerais (UFMG) và Văn phòng Công tố Liên bang (MPF) thực hiện, một mỏ vàng ẩn giữa rừng Amazon đã tạo ra một nguồn doanh thu lớn cho các công ty khác thác. Tại đây, một mỏ vàng khoảng gần 47 tấn đã được phát hiện.
Tuy nhiên, theo Live Science, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng phương pháp khai thác vàng tại rừng Amazon đã tạo ra một số vấn đề lớn. Cụ thể, việc khai thác bằng hút bùn không chỉ làm suy thoái đất mà còn hút cạn độ ẩm và khiến nhiệt độ tăng cao đến mức ngay cả cây non cũng không thể tồn tại.
Trên khắp Amazon, khai thác vàng chiếm gần 10% diện tích rừng bị phá và tình trạng này đang gia tăng đáng kể. Diện tích đất được sử dụng để khai thác vàng ở Amazon đã tăng gấp đôi kể từ năm 2018, sau khi giá vàng tăng mạnh, theo tổ chức Amazon Mining Watch. Năm 2023, ước tính khoảng 13.000 km² rừng Amazon đã bị khai thác vàng.
Điều này đã gây tác động đến cảnh quan, khiến nhiệt độ mặt đất có thể lên tới 60 độ C và lớp cát khô sâu đến vài mét khiến việc phục hồi tự nhiên gần như là không thể, trừ những khu vực gần nguồn nước.
Trong một nghiên cứu được công bố ngày 2/6 trên tạp chí Communications Earth & Environment, các nhà khoa học đã cố gắng tìm hiểu vì sao cây cối không thể mọc trở lại ở những khu vực từng bị khai thác vàng.
Theo đó, phương pháp khai thác ở đây, chủ yếu do các nhóm nhỏ tiến hành, sử dụng máy hút bùn cần một lượng nước lớn để hút trầm tích và cát từ lòng sông nhằm tìm kiếm hạt vàng. Phương pháp này rửa trôi hoàn toàn lớp đất giàu đất sét và chất dinh dưỡng. Cảnh quan bị biến đổi thành những hố cạn khô, có khu vực rộng bằng sân bóng đá, được bao quanh bởi những đụn cát cao tới 7 mét.
Nhóm nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp cảm biến từ xa, phân tích điện trở suất đất (một kỹ thuật đo khả năng di chuyển của nước trong đất), đo đạc tính chất đất và sử dụng camera nhiệt tự động gắn trên drone để đánh giá tác động của việc khai thác lên vùng đất.
Kết quả cho thấy chất thải từ khai thác vàng hoạt động khiến nước ngấm xuống nhanh hơn nhiều so với đất rừng nguyên sinh. Điều này khiến đất mất độ ẩm, tăng nhiệt độ do thiếu bóng râm từ cây cối, khiến rễ cây non không thể bám được, cây non được trồng lại vẫn chết.
Tuy nhiên, các khu vực ven mép hồ cạn và vùng trũng có độ ẩm đất cao hơn, nhiệt độ thấp hơn, nên khả năng tái sinh tự nhiên cao hơn.
Để đánh giá mức độ nghiêm trọng, nhóm nghiên cứu phát hiện rằng từ năm 1980 đến 2017, hoạt động khai thác nhỏ lẻ đã phá hủy hơn 950 km² rừng mưa nhiệt đới — gấp hơn 7 lần diện tích thành phố San Francisco — và các hoạt động này vẫn đang mở rộng, đe dọa đa dạng sinh học và các vùng đất của người bản địa.
Các nhà nghiên cứu đề xuất một số khuyến nghị cụ thể để tái thiết cảnh quan và cải thiện khả năng giữ nước tại các khu vực bị ảnh hưởng. Bước đầu tiên là lấp đầy các hố khai thác để khôi phục mặt đất bằng phẳng. Điều này sẽ đưa rễ cây lại gần mạch nước ngầm hơn, tăng khả năng giữ ẩm và thúc đẩy quá trình tái sinh thực vật. Sau đó, cần phục hồi lại lớp đất mặt.
Tuy nhiên, chuyên gia cảnh báo rằng những hành động này sẽ gặp nhiều thách thức về tài chính. Khai thác vàng đang ảnh hưởng đến nhiều vùng Amazon.
