Gần một năm thường xuyên bị đau bụng, són phân kèm táo bón, anh A.T. (30 tuổi, quê Phú Thọ) chủ quan nghĩ mình chỉ bị rối loạn tiêu hóa thông thường. Chỉ đến khi phát hiện trong phân có những đoạn trắng, ngọ nguậy như đốt sán, anh mới vội đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương để thăm khám.
Tại Trung tâm Khám chữa bệnh theo yêu cầu và quốc tế, sau khi làm các xét nghiệm ký sinh trùng và tiến hành thụt tháo để chuẩn bị nội soi, các bác sĩ sửng sốt khi ghi nhận một con sán dây dài hơn 3 mét còn sống, trườn theo phân ra ngoài. Con sán ký sinh trong ruột và đại tràng, gây nên hàng loạt rối loạn tiêu hóa suốt nhiều tháng qua.
Khai thác bệnh sử, anh T. cho biết có thói quen ăn rau sống và đã lâu không tẩy giun. Anh nghi ngờ mình nhiễm sán do ăn phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, có thể mang trứng sán dây.
Theo TS.Lê Nguyễn Minh Hoa – Kỹ thuật viên trưởng Khoa Vi sinh và Sinh học phân tử, qua quan sát ban đầu, mẫu vật nghi là sán dây bò (Taenia saginata), nhưng cần chẩn đoán phân biệt với sán dây lợn (Taenia solium) loài nguy hiểm hơn.
"Muốn xác định chính xác, bắt buộc phải thu được phần đầu sán, bộ phận mang đặc điểm định danh. Nếu không loại bỏ hoàn toàn phần đầu, sán có thể mọc lại, gây tái nhiễm. Bệnh nhân sẽ phải dùng thuốc xổ để đẩy hết toàn bộ cơ thể sán ra ngoài", TS. Hoa cho biết.
Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân (Ảnh: BVCC).
Sau khi xác định chính xác loài sán, bệnh nhân sẽ được chỉ định phác đồ điều trị đặc hiệu, có thể kết hợp thuốc diệt sán và thuốc xổ.
Bác sĩ Nguyễn Thị Thu Huyền (Trung tâm Khám chữa bệnh theo yêu cầu và quốc tế) nhấn mạnh: "Tùy từng trường hợp, người bệnh cần được theo dõi bằng xét nghiệm phân định kỳ trong vài tuần đến vài tháng để chắc chắn không còn trứng hoặc đốt sán sót lại".
Theo bác sĩ Huyền, sán dây là loại ký sinh trùng "sống thầm lặng" trong cơ thể người nhiều năm, đôi khi không gây triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có thể bị đau bụng âm ỉ, rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, buồn nôn, sụt cân dù ăn uống bình thường.
"Dấu hiệu đầu tiên thường là nhìn thấy các đốt sán bò ra theo phân, một cảnh tượng vừa kinh hoàng vừa cảnh báo rõ rệt về nguy cơ nhiễm ký sinh trùng", bác sĩ nói.
Về cơ chế lây nhiễm, bác sĩ Huyền phân tích, sán dây xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa, chủ yếu do ăn phải thịt tái, rau sống hoặc thực phẩm không đảm bảo vệ sinh. Với sán dây bò, nguồn lây phổ biến là thịt bò tái hoặc chưa nấu chín kỹ.
Riêng sán dây lợn nguy hiểm hơn vì có thể lây từ người sang người qua đường phân, tay, miệng nếu vệ sinh kém.
Khi vào cơ thể, trứng sán lợn nở thành ấu trùng, có thể xuyên qua thành ruột, di chuyển lên não, mắt, cơ… gây biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.
Chưa dừng lại ở đó, trứng và ấu trùng sán dây còn có thể lây qua nước, đất, thực phẩm bị ô nhiễm. Mỗi đốt sán có thể chứa hàng nghìn trứng. Nếu không điều trị dứt điểm, trứng sẽ tiếp tục phát tán, khiến người bệnh dễ tái nhiễm và lây lan cho cộng đồng.
"Mỗi người cần giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; ăn chín, uống sôi; hạn chế ăn thịt tái, rau sống chưa rửa kỹ. Đặc biệt, nên tẩy giun định kỳ 6 tháng một lần, nhất là với trẻ em, người cao tuổi và những người có sức đề kháng yếu", bác sĩ Huyền nhấn mạnh.
