Cho dù các lệnh cấm xuất khẩu công nghệ từ chính phủ Mỹ rất chặt chẽ, nhưng thực tế lại cho thấy nó lại chứa đựng vô số kẽ hở mà các công ty Trung Quốc có thể khai thác một cách hoàn toàn hợp pháp.
Mặc dù Tổng thống Donald Trump tuyên bố chip Blackwell mới nhất của NVIDIA sẽ không được bán cho Trung Quốc, một cuộc điều tra của Wall Street Journal vừa phơi bày cách một startup AI Trung Quốc vẫn có được quyền sử dụng hơn 2.300 GPU bị cấm này thông qua một chuỗi giao dịch khéo léo.
INF Tech, startup có trụ sở tại Thượng Hải chuyên phát triển AI cho tài chính và y tế, đã có quyền truy cập 2.300 GPU NVIDIA Blackwell được vận hành bởi một công ty ở Jakarta, Indonesia. Đây không phải vụ buôn lậu công nghệ hay giao dịch lén lút. Các luật sư khẳng định động thái này hoàn toàn hợp pháp, mặc dù có vẻ mâu thuẫn với những tuyên bố cứng rắn từ cả Washington lẫn Bắc Kinh.
Về lý thuyết các GPU AI Blackwell bị cấm xuất khẩu sang Trung Quốc
Chuỗi giao dịch bắt đầu từ California, nơi NVIDIA bán chip cho Aivres, đối tác xây dựng máy chủ AI. Điều thú vị là một số nguồn tin cho rằng Aivres được sở hữu một phần bởi Inspur, công ty công nghệ Trung Quốc đã bị Mỹ đưa vào danh sách đen. Tuy nhiên, vì Aivres là công ty có trụ sở tại Mỹ, nó không bị ràng buộc bởi các hạn chế xuất khẩu áp dụng cho tập đoàn nước ngoài miễn là tuân thủ quy định xuất khẩu Mỹ. Đây chính là kẽ hở đầu tiên.
Từ đây, công ty viễn thông Indonesia Indosat Ooredoo Hutchison mua 32 khay (rack) máy chủ NVIDIA GB200 từ Aivres. Với mỗi rack chứa 72 chip Blackwell, tổng số lên tới 2.304 GPU, trị giá khoảng 100 triệu USD. Con số này tương đối nhỏ so với các gã khổng lồ AI như OpenAI, nhưng vẫn là thương vụ lớn đối với công ty Indonesia. Và Indosat đương nhiên không dại gì đầu tư số tiền khổng lồ này mà chưa có khách hàng cam kết.
Theo Wall Street Journal, Aivres đã tìm được khách hàng cho Indosat trước, chính là INF Tech. Startup này được thành lập bởi Qi Yuan, công dân Mỹ sinh tại Trung Quốc, người cũng đứng đầu viện AI tại Đại học Phúc Đán. Thậm chí có thông tin cho rằng đại học này cử đại diện tham gia đàm phán giữa INF Tech và Indosat, mặc dù trên giấy tờ, INF Tech là bên ký hợp đồng. Với hợp đồng đã ký, Indosat tiến hành mua hàng và các server được lắp đặt tại Jakarta vào tháng mười năm 2025.
Nhưng thông qua các nền tảng đám mây, startup AI Trung Quốc vẫn có thể tiếp cận được phần cứng quý giá này
Về mặt pháp lý, thương vụ này hoàn toàn sạch sẽ. Cả Indosat, INF Tech và Đại học Phúc Đán đều không nằm trong Danh sách Thực thể của Mỹ - danh sách đen các tổ chức bị cấm tiếp cận công nghệ Mỹ. Do đó, không có giao dịch nào vi phạm luật pháp theo nghĩa đen. Tuy nhiên, điều này chắc chắn khiến nhiều người, đặc biệt những người ủng hộ việc ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận công nghệ Mỹ, phải lo ngại.
Chính quyền Biden đã cố ngăn chặn tình huống này qua Quy định AI Diffusion, nhưng Tổng thống Trump sau khi nhậm chức đã không thực hiện quy định này, mở ra khoảng trống để khai thác. Trong khi đó, NVIDIA liên tục vận động cho các biện pháp kiểm soát xuất khẩu khoan dung hơn, lập luận rằng Mỹ nên cho phép các quốc gia tiếp cận phần cứng để duy trì vị trí dẫn đầu công nghệ.
Khi Wall Street Journal yêu cầu bình luận, NVIDIA cho biết nhóm tuân thủ đã đánh giá và xác minh tất cả đối tác trước khi họ nhận hàng. Phía INF Tech cũng lên tiếng bảo vệ, khẳng định không thực hiện nghiên cứu nào có ứng dụng quân sự và hoàn toàn tuân thủ kiểm soát xuất khẩu của Mỹ.
CEO Jensen Huang của NVIDIA vẫn miệt mài vận động cho việc gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc
Còn Vikram Sinha, CEO của Indosat, khi được hỏi về khách hàng Trung Quốc, trả lời khéo léo rằng họ làm việc với các công ty đa quốc gia. Ông nhấn mạnh: "Bất kỳ khách hàng nào bên ngoài Indonesia đều phải trải qua cùng quy định, dù là công ty Mỹ hay Trung Quốc. Nếu vượt qua tất cả quy định, chúng tôi hỗ trợ." Đây là cách trả lời an toàn, đặt trách nhiệm lên vai cơ quan quản lý thay vì doanh nghiệp.
Câu chuyện này cho thấy rõ sự phức tạp của việc kiểm soát công nghệ trong thời đại toàn cầu hóa. Dù Washington tuyên bố cứng rắn đến đâu, chuỗi cung ứng toàn cầu luôn có những con đường vòng mà các công ty có thể khai thác hợp pháp. INF Tech không cần buôn lậu hay vi phạm pháp luật. Họ chỉ cần thuê tài nguyên tính toán từ công ty ở quốc gia thứ ba, và quốc gia thứ ba đó mua từ công ty Mỹ.
