Dự án Trung tâm Quản lý giao thông thông minh quốc gia (ITS quốc gia) với tổng mức đầu tư 1.500 tỷ đồng từ 100% vốn đầu tư công sẽ được đặt tại trụ sở Cục Đường bộ Việt Nam. Dự án này được kỳ vọng trở thành "bộ não" quản lý, giám sát toàn bộ hệ thống ITS trên toàn quốc, đặc biệt là các tuyến cao tốc, và là một cú hích về công nghệ cho việc hiện đại hóa điều hành giao thông tại Việt Nam.
Dự kiến, dự án sẽ được triển khai trong giai đoạn 2026-2030. Hiện tại, Cục Đường bộ Việt Nam đang báo cáo và đề xuất Bộ Xây dựng chấp thuận chủ trương đầu tư. Song song với dự án này, Bộ Xây dựng và các đơn vị trực thuộc đang tập trung triển khai các hệ thống điều hành giao thông thông minh (ITS) tại các tuyến cao tốc trên toàn quốc. Trong năm 2025, dự kiến sẽ có 17 dự án ITS được đưa vào vận hành trên tuyến cao tốc Bắc - Nam.
Hệ thống giao thông thông minh là gì?
Hệ thống giao thông thông minh (Intelligent Transport Systems – ITS) là hệ thống các ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến hướng tới mục tiêu cung cấp các giải pháp, dịch vụ hữu ích cho người và phương tiện tham gia giao thông. ITS sử dụng các tiến bộ của công nghệ thông tin và viễn thông để liên kết giữa con người, hệ thống đường giao thông và phương tiện giao thông lưu thông trên đường thành một mạng lưới thông tin và viễn thông phục vụ cho việc lưu thông tối ưu trên đường cao tốc.
ITS có sự tham gia của các thành phần: Con người, phương tiện tham gia giao thông, cơ sở hạ tầng giao thông và các ứng dụng tiên tiến về CNTT và viễn thông nhằm giảm thiểu vai trò của con người trong điều hành hoạt động giao thông. Khi con người không còn vai trò gì thì sẽ đạt đến mức tự động hóa.
Ảnh: Tạ Hải
Hệ thống này giúp tổ chức giao thông an toàn, thuận tiện hơn và hạn chế các tai nạn, sự cố khi tham gia giao thông. Đây cũng là yếu tố then chốt tạo nên hệ thống giao thông bền vững.
Trụ cột của đô thị thông minh
Việc hình thành phát triển hệ thống ITS giữ vai trò quan trọng, có tính nền tảng và là một trong các trụ cột chính của Thành phố thông minh. Không thể có được Thành phố thông minh nếu không phát triển được hệ thống ITS. ITS sẽ giúp tiết kiệm thời gian, tiền bạc, tính mạng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cảnh quan môi trường, nếu chúng được quy hoạch và triển khai hợp lý, thông qua việc áp dụng các công nghệ xử lý thông tin và xử lý truyền thông vào vận tải đường bộ, vận tải hàng hóa, hành khách, xe buýt, xe điện, tàu điện và cơ sở hạ tầng giao thông đường bộ/đường sắt.
Tính năng trung tâm của ITS là khả năng cung cấp thông tin về giao thông theo thời gian thực và giải pháp điều khiển giao thông linh hoạt.
Việc ứng dụng các giải pháp công nghệ hiện đại trong giao thông sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực, góp phần hoàn thiện kết cấu hạ tầng đường bộ và hỗ trợ xử lý khẩn cấp các sự cố giao thông. Các trạm thu phí và trạm cân điện tử sẽ được hiện đại hóa, giúp quy trình vận hành trở nên minh bạch và hiệu quả.
Hình minh họa. Ảnh: Báo điện tử Chính phủ
Đáng chú ý, những nỗ lực này sẽ góp phần giảm thiểu tai nạn, ùn tắc giao thông và giảm ô nhiễm môi trường. Người tham gia giao thông sẽ được tiết kiệm thời gian, tiền bạc và nhiên liệu, đồng thời việc đi lại và vận chuyển hàng hóa cũng trở nên thuận tiện tối đa.
Hệ thống quản lý giao thông sẽ tập trung vào việc quản lý các đường trục giao thông chính và điều tiết phương tiện bằng biển báo điện tử, tạo ra một hệ thống thông tin hữu ích cho người đi đường. Điều này không chỉ phổ cập văn hóa giao thông mà còn hỗ trợ khai thác, điều hành hệ thống giao thông công cộng một cách linh hoạt, chủ động, chống ùn tắc.
Cuối cùng, những cải tiến này còn góp phần vào việc sản xuất các phương tiện thông minh, hạn chế ô nhiễm môi trường và nâng cao hiệu quả của thiết bị an toàn giao thông, hướng tới một hệ thống giao thông bền vững và an toàn hơn.
Các sản phẩm ITS tiêu biểu
Giao thông luôn được coi là huyết mạch của mỗi đô thị hay mỗi quốc gia. Cũng chính vì vậy, giao thông thông minh là một trong những thành phần quan trọng nhất để hình thành nên Đô thị thông minh (Smart City) và thường được lựa chọn là hạng mục đầu tư khởi đầu khi xây dựng đô thị thông minh.
Các sản phẩm giao thông thông minh tiêu biểu bao gồm:
- Sản phẩm camera giám sát xử lý vi phạm giao thông
- Sản phẩm thanh toán trong giao thông: Thu phí bãi đỗ xe ô tô thông minh (Car Parking), Thu phí không dừng trên đường cao tốc (ETC), vé điện tử … Tích hợp các sản phẩm cần thanh toán trong ITS vào bộ sản phẩm Bankplus/Viettelpay;
- Mobile camera: sản phẩm phục vụ chủ doanh nghiệp, cơ quan quản lý muốn kiểm tra giám sát hình ảnh trên phương tiện (ô tô, tàu hỏa, tàu du lịch);
- Giám sát AIS: Phục vụ giám sát tàu thuyền nội địa và xa bờ, kết hợp giữa 3 phương thức truyền tin là AIS, di động và vệ tinh.
